مشهد – 03 – ڊسمبر (اي پي پي) نائب وزيراعظم ۽ پرڏيهي وزير سينيٽر محمد اسحاق ڊار وچ اوڀر جي خراب ٿيندڙ صورتحال تي گهري ڳڻتي جو اظهار ڪندي چيو آهي ته اسرائيل علائقائي امن ۽ سلامتي کي خطري ۾ وجهي ڇڏيو آهي، اي سي او ملڪن ۾ واپار ۽ سيڙپڪاري جو فروغ اسان جي اهم حڪمت عملي آهي، اسان جي وچ ۾ وسيع تر اقتصادي تعاون خطي ۾ امن ۽ استحڪام آڻيندو، پاڪستان اي سي او کي علائقائي ملڪن جي لاءِ هڪ اهم پليٽ فارم جي طور تي ڏسي ٿو. اهڙن خيالن جو اظهار هن اي سي او جي وزيرن واري ڪائونسل جي 28هين اجلاس کي خطاب ڪندي ڪيو. هن چيو ته علائقائي واپار ۽ رابطن کي وڌائڻ جي لاءِ پنهنجي پاليسين کي ويجهي کان ٺوس ڪرڻ جي لاءِ اي سي او جي سمورن ميمبر ملڪن سان گڏ ڪم جاري رکنداسين. هن عزه ۾ اسرائيلي نسل ڪشيءَ ۽ لبنان ۾ جارحيت تي سخت ترين مذمت ڪندي چيو ته اسان کي وچ اوڀر ۾ وڌندڙ دشمنين تي ڳڻتي آهي، فلسطين، لبنان ۽ وسيع خطي جا ماڻهو خوف ۽ تشدد کان آزادي جي زندگي گذارڻ جا مستحق آهن. نائب وزيراعظم چيو ته پاڪستان خطي ۾ امن ۽ سلامتي کي برقرار رکڻ، لبنان جي خودمختياري جي تحفظ ۽ فلسطين ۾ جاري انساني بحران جي خاتمي لاءِ پنهنجي مطالبي جو ورجاءُ ڪري ٿو. هن چيو ته ايران جي مقدس ۽ حضرت امام رضا عليه السلام جي شهر مشهد ۾ 18هين اي سي او وزيرن واري ڪائونسل جي اجلاس ۾ پاڪستان جي نمائندگي ڪرڻ منهنجي لاءِ اعزاز جي ڳالهه آهي. نائب وزيراعظم چيو ته اي سي او وزيرن واري ڪائونسل جي اجلاس جي ميزباني ۽ مهمان نوازي جي لاءِ ايراني حڪومت جا ٿورا ادا ڪريون ٿا، اي سي او جي لاءِ ايراني پرڏيهي وزير جو ڪردار ساراهه جوڳو آهي. محمد اسحاق ڊار چيو ته اي سي او جي سيڪريٽري تنظيم ۾ نئين عزم ۽ جذبي جو روح وڌو آهي. هن اي سي او جي سيڪريٽري جنرل ڊاڪٽر اسد مجيد خان کي خراج تحسين پيش ڪيو. نائب وزيراعظم چيو ته گڏيل تاريخ، ثقافتي ۽ لساني وابستگين ۽ گڏيل قدرن جي ڪري پاڪستان اي سي او کي علائقائي ملڪن جي لاءِ هڪ اهم پليٽ فارم جي طور تي ڏسي ٿو. اي سي او جو بنيادي وڏين اميدن ۽ عظيم ارادن سان رکيو ويو هو، ازمير جي معاهدي هڪ ٺوس، گڏيل ۽ خوشحال خطي ۾ ميمبر ملڪن جي ويجهي ڀائراڻي لاڳاپن جو تصور ڪيو آهي، ميمبر ملڪن جي هم آهنگي اسان جي گڏيل مفادن کي مناسب انداز ۾ اڳتي وڌائڻ جو بهترين موقعو فراهم ڪري ٿي. هن چيو ته اسان پنهنجي ملڪن ۽ خطي کي بي پناهه وسيلن سان نوازڻ جي لاءِ الله تعاليٰ جا شڪرگذار آهيون، اسان کي ازمير معاهدي جي روح ۽ مقصدن کي حاصل ڪرڻ جي لاءِ ان جي پوري صلاحيت کي استعمال ۾ آڻيندي ۽ اي سي او ڪميونٽي کي ٺوس فائدو پهچائڻ جي لاءِ اڃا هڪ ڊگهو سفر طئي ڪرڻو آهي. نائب وزيراعظم چيو جيئن ته اسلامي جمهوريه ايران پاران تجويز ڪيو ويو آهي، سال 2024ع جي ٿيم ”انٽرا ريجنل ٽريڊ جي توسيع جي ذريعي بهتر ۽ ريزيلنٽ اي سي او خطو) نه رڳو هڪ ٿيم آهي پر اسان سڀني جي لاءِ هڪ رهنما اصول آهي ته ترقي ۽ خوشحالي اي سي او جي خطي جو دارومدار علائقائي واپار جي توسيع تي آهي. هن چيو ته اها ڳالهه انتهائي ڳڻتي جوڳي آهي ته اي سي او خطو جنهن جي ايراضي 80 لک چورس ڪلوميٽر ۽ اڌ ارب آبادي تي ٻڌل آهي جيڪو دنيا جي آبادي جو اٽڪل 15 سيڪڙو آهي پر بدقسمتي سان علائقائي واپار ۾ ان جو حصو 8 سيڪڙو کان به گهٽ آهي. هن چيو ته خطي جي مجموعي ۽ عالمي واپار ۾ رڳو 2 سيڪڙو آهي جيڪو ٻين علائقائي تنظيمن جهڙوڪ يورپي يونين جي بلڪل ابتڙ آهي جتي گڏيل واپار 70 سيڪڙو کان وڌيڪ آهي جڏهن ته آسيان ۾ ان جي شرح اٽڪل 23 سيڪڙو آهي. هن چيو ته اي سي او واپاري معاهدو (اي سي او ٽي اي) هڪ تاريخي انٽرا ريجنل ترجيحي واپاري معاهدو آهي جنهن جو تصور تنظيم جي باني ۽ بنيادي هدفن جي عين موجب ڪيو ويو هو، ان جو مقصد بنيادي طور تي هڪ طئي ٿيل ٽائيم فريم تي خطي ۾ ٽيرف کي گهٽ ڪرڻ آهي، اهو واپاري فروغ ۽ سهولت جي ذريعي خطي جي اقتصادي مفادن جي فروغ جي لاءِ هڪ بهترين پليٽ فارم فراهم ڪري ٿو، پنهنجي قائم ٿيڻ کانپوءِ کان ڪافي عرصو گذرڻ جي باوجود ان تي عملدرآمد جي روشني اڃا تائين نظر نه اچي رهي آهي، هيستائين رڳو 5 ميمبر ملڪن ان معاهدي تي صحيحون ڪيون آهن. هن چيو ته اي سي او ٽي اي تي رابطي ڪار ملڪ جي طور تي پاڪستان ان کي جلد لاڳو ڪرڻ کي تمام گهڻي اهميت ڏي ٿو، اسان سمورن ميمبر ملڪن تي زور ڏينداسين ته اهي ان معاملي جو وسيع تر ۽ وڌيڪ جامع موقف اختيار ڪن ۽ اي سي او ٽي اي جي جلد کان جلد لاڳو ڪرڻ ۾ اسان جو ساٿ ڏين. سينيٽر محمد اسحاق ڊار چيو ته 2017ع ۾ اسلام آباد ۾ 13هين اي سي او سربراهي اجلاس دوران اختيار ڪيل ”اي سي او ويزن 2025ع“ هڪ اهم دستاويز آهي جيڪو واپار کي وڌائڻ طرف اسان جي رهنمائي ڪري ٿو، اسان کي اي سي او ويزن 2025ع جي حوالي سان پنهنجي اڳڀرائي جو جائزو وٺڻ جي ضرورت آهي ۽ اڀرندڙ علائقائي ۽ عالمي نظام کي نظر ۾ رکندي پنهنجي هدفن ۽ ترجيحن جو نئين سر تعين ڪرڻو پوندو. هن چيو ته هاڻي جڏهن ته اسان 2025ع جي ويجهو آهيون، اسان کي ازبڪستان جي 2035ع جي اسٽريٽجڪ مقصدن جي تجويز کي پڻ اهميت ڏيڻ گهرجي جنهن ۾ تنظيم جي هدفن ۾ حصو وجهڻ جي صلاحيت موجود آهي. هن چيو ته اسان جي خطي جي جاگرافيائي سياسي اهميت کي نظرانداز نه ٿو ڪري سگهجي، اي سي او خطي جي جيو اڪنامڪ صلاحيت کي کولڻ جي اهم رستي ۽ ريل لنگهن جي ترقي، ويزا نظامن کي آزاد ڪرڻ ۽ سرحدي طريقيڪار کي آسان بڻائڻ جي ذريعي وڌ کان وڌ رابطي ۾ آهي، اهو موقف اسان کي توانائي جي وسيلن جي موثر استعمال جي لاءِ بهتر حڪمت عملي جوڙڻ سان گڏوگڏ پائيدار ترقي جي لاءِ هڪ پل جي طور تي ڪم ڪرڻ ۽ گڏيل دارومدار پيدا ڪرڻ جي قابل بڻائيندو. هن چيو ته واپار ۽ سيڙپڪاري جو فروغ اسان جي سلامتي کي مضبوط بڻائڻ جي لاءِ هڪ اهم حڪمت عملي آهي، اسان جي وچ ۾ وسيع تر اقتصادي تعاون خطي ۾ امن ۽ استحڪام آڻيندو. محمد اسحاق ڊار چيو ته هڪ اهم اڳڀرائي جيڪا تازي ڏينهن ۾ ٿي آهي، استنبول – تهران – اسلام آباد روڊ ڪوريڊور جو آپريشنل ٿيڻ آهي، ٽي آءِ آر سستم تحت پاڪستان جي نيشنل لاجسٽڪ سيل جون ٽرڪون ڪاميابي سان ايران جي رستي ڪارگو پهچائي رهيون آهن. هن چيو ته پاڪستان پنهنجي ريل ۽ رستي جي بنيادي ڍانچي کي اپ گريڊ ڪري رهيو آهي ته جيئن اسان جي پاڙيسرين ۽ ان کان ٻاهر سامان جي آساني سان اچ وڃ کي آسان بڻائي سگهجي، اهو ضروري آهي ته فعال، ڳنڍيل سڄي علائقي ۾ ٽرانزٽ لنگهن کي ان جي حقيقي روح ۾ انٽرا ريجنل ڪنيڪٽويٽي کي فروغ ڏيڻ جي لاءِ هڪ قابل ماحول فراهم ڪيو وڃي. هن چيو ته اي سي او جي خصوصي ايجنسين ۽ ميمبر ملڪن ۾ علائقائي ادارا تنظيم جي مقصدن ۽ نظرين کي اڳتي وڌائڻ ۽ ماڻهن سان ماڻهن جي رابطي جي ذريعي اهم ڪردار ادا ڪري سگهن ٿا. هن چيو ته اهو ضروري آهي ته اي سي او جا سمورا ميمبر انهن خصوصي ايجنسين ۾ شامل ٿين، لاڳاپيل چارٽر جي توثيق ڪن ۽ انهن کي موثر طريقي سان ڪم ڪرڻ جي قابل بڻائڻ جي لاءِ پنهنجو مڪمل مواد ۽ فعال تعاون فراهم ڪن. نائب وزيراعظم چيو ته اي سي او جي باني ميمبرن مان هڪ جي طور تي پاڪستان اي سي او جي ايجنڊا جي جوڙجڪ ۾ فعال طور شريڪ رهيو آهي ۽ رهندو. اسان اي سي او جي تڪميل ۾ مدد جي لاءِ پوري طرح پرعزم رهنداسين، اسان علائقائي واپار ۽ رابطن کي وڌائڻ جي لاءِ پنهنجي پاليسين کي ويجهي کان ٺوس ڪرڻ جي لاءِ اي سي او جي سمورن ميمبر ملڪن سان گڏ ڪم جاري رکنداسين. هن چيو ته اسان اي سي او ريجن کي هڪ خوشحال واپاري بلاڪ ۾ تبديل ٿيندي ڏسڻ چاهيون ٿا ته جيئن خطي جي اندر آزاداڻي واپار کي فروغ ڏئي سگهجي. هن ان يقين جو اظهار ڪيو ته اي سي او جي پليٽ فارم تان گڏيل ۽ ٺوس ڪوششن سان اسان اي سي او خطي جي حقيقي صلاحيت جو ادراڪ ڪري سگهون ٿا. هن چيو ته پاڪستان اي سي او جي باني قدرن ۽ اي سي او ويزن 2025ع ۽ ازمير معاهدي تي پنهنجي پختي يقين جو ورجاءُ ڪري ٿو. نائب وزيراعظم چيو ته مون کي پختو يقين آهي ته گڏيل تعاون جي ذريعي اي سي او هڪ مثالي پليٽ فارم جي طور تي ڪم ڪندو.
